کد مطلب:214807 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:296
حفظ کردن چهل حدیث
موسی المروزی، عن أبی الحسن الأول قال: قال النبی صلی الله علیه و آله - من حفظ من امتی أربعین حدیثا مما یحتاجون الیه من أمر دینهم بعثه الله عزوجل یوم القیامة فقیها عالما.
ثواب الأعمال ص 162
ترجمه: موسی بن ابراهیم مروزی (معلم فرزند سندی بن شاهك) از امام هفتم كه فرمود - پیغمبر اكرم فرموده است: كسی كه از امت من چهل حدیث مربوط به امور دینی و وظائف الهی خود، حفظ كند: خداوند متعال مبعوث می كند او را در روز قیامت فقیه و عالم.
توضیح:
در این حدیث شریف چندین موضوع محتاج به توضیح است.
1- من حفظ: حفظ به معنی مراعات و مواظبت به شی ء و ضبط كردن آن باشد. مانند رعایت و ضبط عهد یا نماز، كه به معنی توجه و مواظبت به آنها و حفظ كردن از
[ صفحه 152]
تخلف و اهمال و فوت و ضایع شدن است، و حفظ در مقابل اضاعه باشد.
پس حقیقت حفظ: رعایت و ضبط در مقابل اهمال و اضاعه است، نه از بر كردن و به یاد سپردن. چنانكه حقیقت قراءت: تفهم و ضبط معانی ألفاظ و كلمات است، نه خواندن و به زبان آوردن كلمات بدون تفهم و ضبط معانی.
2- مما یحتاجون الیه: حاجت و احتیاج عبارت از وجود ضعف و نقصی است كه نیاز به رفع و برطرف كردن آن باشد. پس احتیاج نتیجه تحقق نقص باشد، تا خواه و ناخواه درصدد تكمیل شود.
و با این قید اشاره می شود به بودن نقص در موردی كه حفظ حدیث و انتخاب آن می شود، آن هم از لحاظ برنامه دینی.
3- فقیها عالما: فقه به معنی فهم بر روی دقت و تأمل باشد، و فقیه كسی است كه علم و معرفت و فهم او مبتنی بر تحقیق و دقت و تأمل كافی باشد.
و این معنی از جهت لغت عمومیت دارد به همه أنواع علوم و معارفی كه روی دقت و تحقیق انجام بگیرد، و در عرف شرع و متشرعین مخصوص است به علمای دینی و الهی كه در مباحث و علوم دینی با دقت و تأمل و فكر و تحقیق پیش می روند.
و أما كثرت اطلاق آن بر علمای در رشته فقاهت و مسائل فرعی عملی: از لحاظ مورد ابتلاء بودن این علم و این عالم نزد عموم طبقات مؤمنین و متدینین باشد. مضافا بر آنكه كسی كه در رشته فقاهت مصطلح محقق و دقیق و متعمق شد: قهرا در سائر جهات علوم دینی و مخصوصا در رشته های علوم أخلاق و معارف الهی نیز كاملا آگاه و مطلع و عالم خواهد بود.
و آقایان محصلین علوم دینی لازم است توجه پیدا كنند كه: فقیه حقیقی
[ صفحه 153]
صددرصد كسی است كه در تمام رشته های اعتقادی و أخلاقی و در أحكام شرعی فرعی آگاه و محقق باشد.
و باز توجه شود كه: آگاهی دقیق و علم پیدا كردن با حقیقت متوقف است به عمل و منطبق كردن آنها به نفس و أعمال خود، تا موفق شده به مرحله عین الیقین و بلكه حق الیقین برسد.
4- به طوری كه از این حدیث شریف استفاده شد، صدق فقیه بر شخصی كه چهل حدیث حفظ می كند: به این شرائط است.
أول - چهل حدیث كه از رسول اكرم یا از حضرات أئمه معصومین علیهم السلام باشد: حفظ كند.
دوم - منظور و مفهوم حفظ: عبارت از رعایت و مواظبت كردن و ضبط است كه كمترین اهمال و اضاعه در مفاهیم و مقاصد آنها صورت نگرفته، و دقیقا از آنها استفاده كرده، و مضامین آنها را به خود و أفكار و أخلاق و أعمال خود منطبق سازد.
سوم - این چهل حدیث مربوط به موارد احتیاج دینی خود باشد: یعنی نواقص و جهات ضعف خود را از لحاظ اعتقادات و أخلاقیات و مسائل فرعی عملی كه در جریان برنامه دینی دارد، برطرف كند.
چهارم - این چهل حدیث مربوط به امور دینی كه مورد احتیاج او است باید انتخاب بشود، نه به طور مطلق: زیرا علوم دیگری كه در رشته های دینی و الهی نیست، مرتبط به عالم آخرت نخواهد بود، یعنی موجب تكمیل نفس و نورانیت روح نمی گردد، تا در عالم آخرت به حقیقت فقاهت مبعوث گردد.
و علومی كه مانند طبیعیات و أدبیات و ریاضیات و فلكیات و تاریخ است: با
[ صفحه 154]
منقضی شدن عالم ماده و از بین رفتن حواس و قوای بدنی، از بین خواهد رفت.
پنجم - بعثه الله: یعنی این فقاهت در عالم ماورای ماده صورت خواهد گرفت، و معمولا این عالم روز قیامت می باشد. و اگر كسی در همین دنیا به موجب - موتوا قبل أن تموتوا - از عالم ماده گذشته، و حیات روحانی پیدا كند: قهرا این حقائق و تحولات را مشاهده خواهد كرد.
ششم - تناسب فقاهت با حفظ چهل حدیث: زیرا گفتیم كه حفظ به معنی رعایت و مواظبت و ضبط أحادیث است كه از جهت مفاهیم و مضامین صورت بگیرد، و این معنی در حقیقت همان تفقه یعنی تفهم با دقت و تحقیق باشد.
و الحمد لله رب العالمین، و الصلاة و السلام علی سیدنا و مولانا خاتم النبیین و آله الطیبین المعصومین.
ثواب الأعمال ص 162
ترجمه: موسی بن ابراهیم مروزی (معلم فرزند سندی بن شاهك) از امام هفتم كه فرمود - پیغمبر اكرم فرموده است: كسی كه از امت من چهل حدیث مربوط به امور دینی و وظائف الهی خود، حفظ كند: خداوند متعال مبعوث می كند او را در روز قیامت فقیه و عالم.
توضیح:
در این حدیث شریف چندین موضوع محتاج به توضیح است.
1- من حفظ: حفظ به معنی مراعات و مواظبت به شی ء و ضبط كردن آن باشد. مانند رعایت و ضبط عهد یا نماز، كه به معنی توجه و مواظبت به آنها و حفظ كردن از
[ صفحه 152]
تخلف و اهمال و فوت و ضایع شدن است، و حفظ در مقابل اضاعه باشد.
پس حقیقت حفظ: رعایت و ضبط در مقابل اهمال و اضاعه است، نه از بر كردن و به یاد سپردن. چنانكه حقیقت قراءت: تفهم و ضبط معانی ألفاظ و كلمات است، نه خواندن و به زبان آوردن كلمات بدون تفهم و ضبط معانی.
2- مما یحتاجون الیه: حاجت و احتیاج عبارت از وجود ضعف و نقصی است كه نیاز به رفع و برطرف كردن آن باشد. پس احتیاج نتیجه تحقق نقص باشد، تا خواه و ناخواه درصدد تكمیل شود.
و با این قید اشاره می شود به بودن نقص در موردی كه حفظ حدیث و انتخاب آن می شود، آن هم از لحاظ برنامه دینی.
3- فقیها عالما: فقه به معنی فهم بر روی دقت و تأمل باشد، و فقیه كسی است كه علم و معرفت و فهم او مبتنی بر تحقیق و دقت و تأمل كافی باشد.
و این معنی از جهت لغت عمومیت دارد به همه أنواع علوم و معارفی كه روی دقت و تحقیق انجام بگیرد، و در عرف شرع و متشرعین مخصوص است به علمای دینی و الهی كه در مباحث و علوم دینی با دقت و تأمل و فكر و تحقیق پیش می روند.
و أما كثرت اطلاق آن بر علمای در رشته فقاهت و مسائل فرعی عملی: از لحاظ مورد ابتلاء بودن این علم و این عالم نزد عموم طبقات مؤمنین و متدینین باشد. مضافا بر آنكه كسی كه در رشته فقاهت مصطلح محقق و دقیق و متعمق شد: قهرا در سائر جهات علوم دینی و مخصوصا در رشته های علوم أخلاق و معارف الهی نیز كاملا آگاه و مطلع و عالم خواهد بود.
و آقایان محصلین علوم دینی لازم است توجه پیدا كنند كه: فقیه حقیقی
[ صفحه 153]
صددرصد كسی است كه در تمام رشته های اعتقادی و أخلاقی و در أحكام شرعی فرعی آگاه و محقق باشد.
و باز توجه شود كه: آگاهی دقیق و علم پیدا كردن با حقیقت متوقف است به عمل و منطبق كردن آنها به نفس و أعمال خود، تا موفق شده به مرحله عین الیقین و بلكه حق الیقین برسد.
4- به طوری كه از این حدیث شریف استفاده شد، صدق فقیه بر شخصی كه چهل حدیث حفظ می كند: به این شرائط است.
أول - چهل حدیث كه از رسول اكرم یا از حضرات أئمه معصومین علیهم السلام باشد: حفظ كند.
دوم - منظور و مفهوم حفظ: عبارت از رعایت و مواظبت كردن و ضبط است كه كمترین اهمال و اضاعه در مفاهیم و مقاصد آنها صورت نگرفته، و دقیقا از آنها استفاده كرده، و مضامین آنها را به خود و أفكار و أخلاق و أعمال خود منطبق سازد.
سوم - این چهل حدیث مربوط به موارد احتیاج دینی خود باشد: یعنی نواقص و جهات ضعف خود را از لحاظ اعتقادات و أخلاقیات و مسائل فرعی عملی كه در جریان برنامه دینی دارد، برطرف كند.
چهارم - این چهل حدیث مربوط به امور دینی كه مورد احتیاج او است باید انتخاب بشود، نه به طور مطلق: زیرا علوم دیگری كه در رشته های دینی و الهی نیست، مرتبط به عالم آخرت نخواهد بود، یعنی موجب تكمیل نفس و نورانیت روح نمی گردد، تا در عالم آخرت به حقیقت فقاهت مبعوث گردد.
و علومی كه مانند طبیعیات و أدبیات و ریاضیات و فلكیات و تاریخ است: با
[ صفحه 154]
منقضی شدن عالم ماده و از بین رفتن حواس و قوای بدنی، از بین خواهد رفت.
پنجم - بعثه الله: یعنی این فقاهت در عالم ماورای ماده صورت خواهد گرفت، و معمولا این عالم روز قیامت می باشد. و اگر كسی در همین دنیا به موجب - موتوا قبل أن تموتوا - از عالم ماده گذشته، و حیات روحانی پیدا كند: قهرا این حقائق و تحولات را مشاهده خواهد كرد.
ششم - تناسب فقاهت با حفظ چهل حدیث: زیرا گفتیم كه حفظ به معنی رعایت و مواظبت و ضبط أحادیث است كه از جهت مفاهیم و مضامین صورت بگیرد، و این معنی در حقیقت همان تفقه یعنی تفهم با دقت و تحقیق باشد.
و الحمد لله رب العالمین، و الصلاة و السلام علی سیدنا و مولانا خاتم النبیین و آله الطیبین المعصومین.